Ai cần tầm soát ung thư gan sớm, các phương pháp tầm soát ung thư gan?

Tầm soát ung thư gan giúp phát hiện được bệnh ở giai đoạn rất sớm, ngay cả khi chưa có triệu chứng. Ở giai đoạn sớm bác sĩ phẫu thuật để loại bỏ khối u giúp bệnh nhân hồi phục nhanh và không để lại di chứng. Phẫu thuật ở giai đoạn này còn giúp ngăn chặn khối u di căn đến các cơ quan khác trên cơ thể.

Việc phát hiện sớm và điều trị cũng giúp cho bệnh nhân không phải chịu những thương tổn về thể chất hay tâm lý. Ngoài ra điều trị ở giai đoạn sớm sẽ không gây tốn kém về mặt kinh tế cho người bệnh. Do đó việc tầm soát ung thư gan sớm là điều nên làm với những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh.

Yếu tố nguy cơ làm tăng tỷ lệ mắc ung thư gan

Nguyên nhân gây bệnh ung thư gan đến nay vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh như giới tính (thường gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới), những người mắc bệnh gan mạn tính (xơ gan), gan nhiễm mỡ, viêm gan B, viêm gan C, béo phì, nhiễm độc tố aflatoxin do nấm mốc…. Ngoài ra, nguyên nhân gây ung thư gan có thể liên quan đến các yếu tố môi trường, chế độ ăn uống lạm dụng rượu bia, thuốc lá....

Dấu hiện cảnh báo căn bệnh ung thư gan

Ung thư gan ở giai đoạn đầu thường rất khó phát hiện. Phần lớn người bệnh đến khám khi bệnh đã tiến triển đến giai đoạn muộn gây khó khăn cho việc điều trị. Ở giai đoạn sớm của ung thư có thể gặp các triệu chứng của viêm gan mạn tính hoặc xơ gan tiến triển:

• Biểu hiện chán ăn
• Xuất hiện tình trạng đau, nặng tức vùng hạ sườn phải
• Biểu hiện trướng bụng.
• Vàng da, củng mạc mắt,…

Trong giai đoạn muộn hơn của ung thư gan, các triệu chứng trên rõ ràng hơn, hoặc xuất hiện thêm các biến chứng của bệnh:

• Sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Buồn nôn, nôn, mệt mỏi, chán ăn.
• Luôn có cảm giác ngứa
• Trướng bụng.
• Đau, nặng tức vùng hạ sườn phải
• Vàng da, củng mạc mắt.
• Đi ngoài phân trắng/bạc màu

Ai cần tầm soát ung thư gan sớm?

Thông thường chia làm 2 nhóm đối tượng có khả năng mắc ung thư gan cao lần lượt như sau:

- Người đang nhiễm virus và các bệnh liên quan đến gan

- Tiền sử gia đình có người bị ung thư gan.

- Virus viêm gan B và viêm gan C là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư tế bào gan nguyên phát.

- Viêm gan do nguyên nhân tự miễn, có thể đi kèm các bệnh tự miễn khác: như tiểu đường typ 1, Basedow, viêm khớp dạng thấp, Lupus ban đỏ,....

- Gan nhiễm mỡ không do rượu.

- Người mắc các bệnh khác nhưng có nguy cơ bị ung thư gan

- Các bệnh béo phì, tiểu đường làm tăng nguy cơ bị ung thư gan.

- Xơ gan do sử dụng rượu bia, các chất kích thích quá nhiều.

Ngoài ra còn những nguyên nhân tự phát mà khoa học chưa thể nghiên cứu và giải thích. Khi có những biểu hiện như thường xuyên mệt mỏi, nước tiểu có màu vàng đậm, đau âm ỉ vùng gan, xuất huyết dưới da thì cũng nên khám thường xuyên để nhận được lời khuyên của bác sĩ.

Các phương pháp tầm soát ung thư gan hiện nay

Hiện nay có 2 phương pháp tầm soát ung thư gan phổ biến nhất là:

- Xét nghiệm máu tìm dấu vết AFP trong máu: AFP là một loại protein có trong thai nhi tuy nhiên sau khi trưởng thành thì tỷ lệ AFP trong máu rất thấp. Bệnh nhân mắc ung thư gan thì chỉ số AFP tăng lên bất thường. Tuy nhiên khi xét nghiệm bước đầu mà chỉ số AFP tăng, không có nghĩa là bạn mắc bệnh ung thư.

Việc chỉ số AFP tăng là biểu hiện nghi ngờ ung thư gan, nên thực hiện các phương pháp tầm soát khác theo chỉ dẫn của bác sĩ để kết luận chắc chắn hơn tình trạng bệnh của mình.

Trong giai đoạn điều trị ung thư gan thì chỉ số AFP có tác dụng theo dõi tiến trình chữa bệnh, kiểm tra khả năng di căn của khối u.

- Phương pháp siêu âm gan

Siêu âm gan có thể phát hiện được khối u nhỏ hơn 1cm với chi phí tiết kiệm và không ảnh hưởng đến cơ thể. Ngoài ra siêu âm gan còn giúp phát hiện xơ gan và một số bệnh khác về gan.

Dựa vào hình ảnh của siêu âm gan có thể xác định được các thương tổn của gan. Kết hợp siêu âm gan với xét nghiệm máu tìm dấu vết AFP sẽ cho ra kết quả chẩn đoán chính xác hơn việc thực hiện riêng lẻ từng phương pháp.

Tóm lại: Ung thư gan hiện nay vẫn là nỗi ám ảnh với nhiều người vì tiên lượng khó hơn các bệnh ung thư khác và đặc biệt đây là căn bệnh đang gia tăng ở Việt Nam.

Cách tốt nhất để phòng ngừa, phát hiện ung thư gan là khám sức khỏe định kỳ siêu âm gan 6 tháng/lần, đặc biệt là những bệnh nhân có yếu tố nguy cơ cao như xơ gan, viêm gan mạn tính do rượu, viêm gan virus B, C,…. Ngoài ra tiêm đầy đủ vaccine phòng viêm gan B, tránh tiếp xúc với các hóa chất độc hại dễ làm tổn thương gan để giảm nguy cơ mắc bệnh. Khi nghi ngờ mắc ung thư gan, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm máu, thăm chụp cắt lớp, sinh thiết gan… để đưa ra kết luận chính xác.

BS. Lê Trung Hiếu