Bệnh không lây nhiễm đang trẻ hóa: Cảnh báo sớm đối với sức khỏe cộng đồng
Trong những năm gần đây, một thực tế đáng lo ngại là các căn bệnh vốn được coi là “bệnh người già” như ung thư, tim mạch, tiểu đường, phổi mạn tính (COPD) hay rối loạn tâm thần đang có xu hướng trẻ hóa rõ rệt. Không bùng phát thành dịch nhanh chóng như các bệnh truyền nhiễm, nhưng nhóm bệnh không lây nhiễm này lại diễn biến bền bỉ, để lại những hệ lụy nặng nề và kéo dài nếu không được phát hiện, kiểm soát kịp thời. Đây không chỉ là gánh nặng y tế tại Việt Nam mà còn là vấn đề nhức nhối trên toàn thế giới. Số liệu thực tế cho thấy tính nghiêm trọng của vấn đề: Tổ chức Y tế Thế giới dự báo đến năm 2025, nhóm bệnh này sẽ chiếm khoảng 75% tổng số ca tử vong toàn cầu. Riêng tại Việt Nam, theo báo cáo của Bộ Y tế, các bệnh không lây nhiễm hiện chiếm trên 80% nguyên nhân tử vong và gần 74% gánh nặng bệnh tật toàn quốc. Đáng chú ý, rất nhiều trường hợp mắc bệnh được ghi nhận khi còn đang trong độ tuổi lao động sung sức nhất.
Cái bẫy lớn nhất của nhóm bệnh này là sự “âm thầm”. Ở giai đoạn đầu, bệnh thường ít có triệu chứng rõ ràng khiến nhiều bạn trẻ chủ quan, cậy mình còn khỏe nên lơ là việc kiểm tra sức khỏe. Chỉ đến khi các biến chứng nặng như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy thận hay các rối loạn chuyển hóa xuất hiện, người bệnh mới vội vã đi khám thì việc điều trị đã trở nên khó khăn, tốn kém và ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống cũng như khả năng lao động.
Người dân đến khám sức khỏe định kỳ bệnh không lây nhiễm tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hưng Yên.
Để bảo vệ bản thân, mỗi người cần biết lắng nghe những tín hiệu cảnh báo từ cơ thể. Đó có thể là những cơn mệt mỏi kéo dài, cảm giác hồi hộp, đau ngực, khó thở khi vận động; hay những dấu hiệu của tăng huyết áp như đau đầu, chóng mặt, hoa mắt. Với bệnh tiểu đường, các biểu hiện thường gặp là hay khát nước, đi tiểu nhiều, sụt cân không rõ nguyên nhân. Ngoài ra, tình trạng thừa cân, béo phì hoặc suy giảm chức năng hô hấp cũng là những dấu hiệu không được phép ngó lơ.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trẻ hóa bệnh tật phần lớn bắt nguồn từ lối sống hiện đại thiếu khoa học. Thói quen ít vận động, chế độ ăn uống nhiều đường, muối và dầu mỡ, cùng việc lạm dụng rượu bia, thuốc lá đang dần bào mòn sức khỏe người trẻ. Bên cạnh đó, áp lực căng thẳng (stress) kéo dài, tình trạng thiếu ngủ và tác động từ ô nhiễm môi trường cũng là những tác nhân thúc đẩy bệnh tật phát tác sớm hơn.
Trước thực trạng này, ngành Y tế khuyến cáo giải pháp hiệu quả nhất chính là chủ động thay đổi hành vi ngay từ hôm nay. Mỗi người dân nên duy trì thói quen vận động thường xuyên, xây dựng thực đơn ăn uống lành mạnh, hạn chế tối đa rượu bia và thuốc lá. Đặc biệt, việc khám sức khỏe định kỳ và tầm soát sớm các yếu tố nguy cơ như huyết áp, đường huyết, mỡ máu là "chìa khóa vàng" để phát hiện bệnh từ giai đoạn mầm mống và điều trị kịp thời.
Bệnh không lây nhiễm hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát nếu được phát hiện sớm và quản lý đúng cách. Hiện nay, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Hưng Yên với đầy đủ chức năng chuyên môn theo quy định, sẵn sàng phục vụ người dân trong công tác khám sàng lọc, tư vấn và quản lý bệnh không lây nhiễm, góp phần bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng trên địa bàn tỉnh.
Đoàn Huê TH
