Sự cần thiết quan tâm đẩy mạnh tự xét nghiệm HIV trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM)

Nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) hiện vẫn là một trong những nhóm dân số chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi dịch HIV/AIDS, cả trên phạm vi toàn cầu lẫn tại Việt Nam. Các dữ liệu dịch tễ học cho thấy tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM cao hơn đáng kể so với dân số chung, nhiều quốc gia ghi nhận tỷ lệ hiện nhiễm vượt 10%, trong khi tỷ lệ mắc mới tiếp tục gia tăng, đặc biệt ở nhóm người trẻ tuổi. Thực trạng này phản ánh những hạn chế của các biện pháp can thiệp truyền thống và cho thấy dịch HIV trong nhóm MSM vẫn chưa được kiểm soát hiệu quả.

Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là khoảng cách đáng kể giữa số người nhiễm HIV và số người biết tình trạng HIV của mình. Nhiều MSM chưa từng xét nghiệm hoặc chỉ xét nghiệm với tần suất thấp, dẫn đến việc sống chung với HIV trong thời gian dài mà không được chẩn đoán và điều trị. Điều này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cá nhân mà còn tạo ra một “nguồn lây tiềm ẩn” trong cộng đồng, duy trì và thúc đẩy chu trình lây truyền HIV.

Nguyên nhân của tình trạng này không đơn thuần xuất phát từ thiếu thông tin mà chủ yếu đến từ các rào cản xã hội. Kỳ thị và phân biệt đối xử vẫn khiến nhiều MSM lo ngại việc tiếp cận các dịch vụ xét nghiệm tại cơ sở y tế công lập có thể làm lộ danh tính hoặc xu hướng tình dục. Bên cạnh đó, các yếu tố như khoảng cách địa lý, thời gian làm việc không linh hoạt của cơ sở y tế và chi phí đi lại cũng làm giảm khả năng xét nghiệm định kỳ. Trong bối cảnh đó, tự xét nghiệm HIV (HIVST) nổi lên như một giải pháp mang tính chiến lược, vừa đáp ứng yêu cầu y tế công cộng, vừa giải quyết những rào cản xã hội tồn tại lâu nay.

Tiềm năng lớn lao của HIVST nằm ở khả năng giải quyết trực tiếp những rào cản tâm lý và xã hội đặc thù mà nhóm MSM phải đối mặt. HIVST cho phép người sử dụng chủ động xét nghiệm trong không gian riêng tư, kín đáo, không cần đến cơ sở y tế, qua đó giảm thiểu nỗi lo bị kỳ thị hay tiết lộ thông tin cá nhân. Đối với nhiều MSM, đặc biệt là những người chưa công khai hoặc đang sống trong môi trường xã hội còn nhiều định kiến, HIVST là lựa chọn an toàn và khả thi nhất để tiếp cận xét nghiệm HIV. Nhiều nghiên cứu cho thấy HIVST có khả năng tiếp cận hiệu quả những người chưa từng xét nghiệm trước đây hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao nhưng có tần suất xét nghiệm thấp, qua đó mở rộng đáng kể độ bao phủ xét nghiệm ngoài phạm vi của các chương trình truyền thống.

Bên cạnh việc mở rộng tiếp cận, HIVST còn góp phần quan trọng trong việc tăng tần suất xét nghiệm HIV ở nhóm MSM. Do nguy cơ phơi nhiễm có thể xảy ra thường xuyên, MSM được khuyến nghị xét nghiệm HIV định kỳ từ 3 đến 6 tháng một lần. Tuy nhiên, việc lặp lại quy trình xét nghiệm tại phòng khám gây áp lực về thời gian và tâm lý đối với nhiều người. HIVST giúp cá nhân chủ động xét nghiệm theo lịch trình phù hợp, biến xét nghiệm HIV thành một phần của chăm sóc sức khỏe chủ động. Việc phát hiện sớm HIV cho phép khởi động điều trị ARV kịp thời, cải thiện tiên lượng sức khỏe lâu dài và đóng vai trò then chốt trong việc thực hiện nguyên tắc “Không phát hiện = Không lây truyền” (U=U). Khi người nhiễm HIV được điều trị hiệu quả và đạt tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện, nguy cơ lây truyền qua đường tình dục gần như bằng không, qua đó góp phần giảm đáng kể số ca nhiễm mới trong cộng đồng.

Để khai thác tối đa tiềm năng của HIVST trong nhóm MSM, cần chú trọng phát triển và củng cố mạng lưới tiếp cận viên, đồng đẳng viên thông qua các tổ chức dựa vào cộng đồng. Việc phân phối bộ tự xét nghiệm HIV thông qua các kênh cộng đồng, internet hoặc các ứng dụng hẹn hò đã chứng minh hiệu quả trong việc cung cấp dịch vụ nhanh chóng, thuận tiện và bảo mật. Đồng thời, HIVST cần được lồng ghép với các biện pháp dự phòng khác, đặc biệt là cung cấp thông tin và kết nối sử dụng thuốc dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), nhằm hình thành một gói dự phòng toàn diện và liên tục cho nhóm MSM.

Có thể khẳng định, việc quan tâm và đẩy mạnh tự xét nghiệm HIV trong nhóm MSM không còn là một lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu mang tính chiến lược trong kiểm soát dịch HIV/AIDS. HIVST là giải pháp hiệu quả về chi phí, đảm bảo tính riêng tư và có khả năng tháo gỡ những rào cản xã hội đã tồn tại trong thời gian dài. Việc mở rộng cung cấp HIVST sẽ giúp giảm gánh nặng bệnh tật cho cá nhân, đồng thời mang lại lợi ích dự phòng to lớn cho cộng đồng và xã hội. Với sự đầu tư phù hợp và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, hệ thống y tế và các tổ chức cộng đồng, tự xét nghiệm HIV sẽ là đòn bẩy quan trọng giúp đạt được mục tiêu 95% người nhiễm HIV biết tình trạng của mình, tiến tới chấm dứt đại dịch AIDS trong tương lai.

Hãy đăng ký để được nhận test tự xét nghiệm HIV miễn phí thông qua: