Phẫu thuật cho bé 11 ngày tuổi mắc tim bẩm sinh cực hiếm, chỉ chiếm tỷ lệ 0,5%

Bệnh nhi được phát hiện mắc bệnh cửa sổ chủ phế - một bệnh tim bẩm sinh rất hiếm gặp, gây suy tim và có nguy cơ tử vong cao. Theo TS.BS Đỗ Anh Tiến – Trưởng khoa Phẫu thuật tim mạch trẻ em, Trung tâm tim mạch, Bệnh viện E, đây là một ca bệnh đặc biệt, bệnh nhi được phát hiện khi còn trong bào thai thông qua siêu âm, thai đôi do đó khi sinh trẻ chỉ nặng 2,3kg.

Bệnh nhi nhập viện trong tình trạng khó thở tăng dần, thở nhanh, bỏ bú, suy tim nặng… Trước đó, dù bệnh nhi đã được xác định mắc bệnh tim bẩm sinh từ khi còn trong bào thai nhưng gia đình vẫn quyết định giữ thai vì song sinh với bệnh nhi có thêm một em bé khác…

Ngay khi tiếp nhận bệnh nhi, các bác sĩ khoa Phẫu thuật tim mạch trẻ em, Trung tâm tim mạch, Bệnh viện E đã nhanh chóng hội chẩn và lên phương án điều trị, nhằm đảm bảo an toàn tính mạng cho trẻ. Các bác sĩ đã lựa chọn phương án phẫu thuật đóng cửa sổ bằng phương pháp ít xâm lấn để tránh cho bệnh nhi phải trải qua một cuộc phẫu thuật mổ mở và cưa xương ức nặng nề.

TS.BS Đỗ Anh Tiến – Trưởng khoa Phẫu thuật tim mạch trẻ em, Trung tâm tim mạch, Bệnh viện E cho biết, cửa sổ chủ phế là một dị tật tim bẩm sinh hiếm gặp (chiếm 0,5% trong số các bệnh lý tim bẩm sinh), là tình trạng có sự thông thương giữa động mạch chủ lên và động mạch phổi ngay trên van sigma. Đây là một bệnh tim bẩm sinh hiếm gặp, do bất thường trong sự vách hóa thân chung của động mạch thành động mạch chủ và động mạch phổi.

TS.BS Đỗ Anh Tiến giải thích, cửa sổ chủ phế chia làm 3 type (phụ thuộc vào vị trí của cửa sổ): Type 1, cửa sổ phế chủ nằm giữa động mạch chủ lên và động mạch phổi ngay trên xoang valsalva; Type 2, cửa sổ nằm xa hơn, giữa động mạch chủ lên và nơi xuất phát của động mạch phổi phải từ thân động mạch phổi; Type 3, động mạch phổi phải xuất phát từ động mạch chủ. Nếu trường hợp kích thước cửa sổ nhỏ, người bệnh có thể được điều trị được bằng thuốc, sau đó đợi đủ điều kiện mới tiến hành phẫu thuật. Còn trong trường hợp người bệnh không đáp ứng thuốc, bị suy tim nhiều, tăng áp lực động mạch phổi nặng, bắt buộc các bác sĩ phải lựa chọn phương án phẫu thuật sớm để giữ tính mạng cho bệnh nhi trước tiên.

Ở trường hợp bệnh nhi này, TS.BS Đỗ Anh Tiến chia sẻ, vấn đề khó đặt ra cho các bác sĩ vì với cân nặng thấp sẽ có nhiều nguy cơ khi phẫu thuật với tuần hoàn ngoài cơ thể (trẻ có cân nặng dưới 3 kg là một yếu tố nặng khi phẫu thuật sử dụng máy tim phổi nhân tạo). Do vậy, phương án đầu tiên các bác sĩ nghĩ đến là sẽ dùng thuốc để điều trị, đợi cho đến khi bệnh nhi đủ điều kiện về mọi mặt mới tiến hành phẫu thuật cho người bệnh. Tuy nhiên, khi điều trị thuốc thể trạng của trẻ không đáp ứng thuốc, tình trạng suy tim nặng hơn, có nguy cơ tử vong cao khiến cho các bác sĩ khoa Phẫu thuật tim mạch trẻ em, Trung tâm tim mạch, Bệnh viện E cần ngay lập tức lên phương án phẫu thuật cho bé.

Để thực hiện những ca phẫu thuật như này, các bác sĩ phải lựa chọn phương án mổ kinh điển – cưa xương ức của người bệnh, gây đau đớn với mức độ xâm lấn lớn và nguy cơ biến chứng cao. Hơn nữa, để thực hiện một ca phẫu thuật tim cho bệnh nhi rất khó: từ chẩn đoán, đưa ra chỉ định điều trị, gây mê hồi sức…

Sau khi hội chẩn và tính toán hết các khả năng có thể xảy ra đối với bệnh nhi, các bác sĩ khoa Phẫu thuật tim mạch trẻ em quyết định lựa chọn phương án phẫu thuật ít xâm lấn qua đường nách phải vá cửa sổ chủ phế cho bệnh nhi này, giúp cho trẻ không phải cưa xương ức, hồi phục sau mổ nhanh và thẩm mỹ.

Khó khăn lớn nhất với ca phẫu thuật này là trẻ ít ngày tuổi, cân nặng rất thấp, và bé bị cửa sổ type 2 nên việc phẫu thuật ít xâm lấn sẽ khó khăn hơn nhiều do trường mổ nhỏ, vị trí cửa sổ gần với quai động mạch chủ. Nhưng với sự hội chẩn và kinh nghiệm của mình chúng tôi đã thực hiện thành công được kĩ thuật này.

TS.BS Đỗ Anh Tiến – Trưởng khoa Phẫu thuật tim mạch trẻ em, Trung tâm tim mạch, Bệnh viện E

Theo TS Tiến, trước đây khi trẻ mắc căn bệnh này thì bệnh diễn biến rất nặng nề và thường tử vong trước khi 15 tuổi. Nếu không phẫu thuật sớm, khoảng 40 % trẻ tử vong trong năm đầu tiên. Một số biến chứng nguy hiểm của bệnh có thể kể đến như: suy tim, tăng áp phổi, viêm phổi, hội chứng Eisenmenger…

Nhưng nay, cùng với sự phát triển cùng với xu thế hiện nay trên thế giới, Trung tâm tim mạch, Bệnh viện E đã triển khai nhiều kỹ thuật mới, trong đó kỹ thuật ít xâm lấn được ưu tiên, chú trọng, nhất là trong phẫu thuật tim bẩm sinh. Bởi cơ thể trẻ em đang nhỏ, các kỹ thuật ít bị xâm lấn sẽ rất có lợi cho quá trình điều trị và trưởng thành sau này, đem lại hiệu quả cao như: người bệnh không phải chịu đau đớn sau mổ, hồi phục sau mổ tốt; không xuất hiện tình trạng biến dạng xương ức sau mổ; đặc biệt là các trẻ nữ vấn đề thẩm mỹ không còn đáng lo ngại.

TS.BS Đỗ Anh Tiến khuyến cáo, cửa sổ chủ phế là một bệnh lý tim bẩm sinh hiếm gặp, bệnh gây ra những biến chứng nặng nề và nguy cơ tử vong cao, do đó việc chẩn đoán và điều trị sớm rất quan trọng. Rất may mắn, đây là một bệnh lý có thể phát hiện thông qua sàng lọc trước sinh. Do vậy, người mẹ cần thăm khám đầy đủ khi mang thai để tầm soát hết các nguy cơ có thể xảy ra đối với thai nhi.

Trong trường hợp không may phát hiện ra các bất thường về tim của trẻ, các bác sĩ sẽ có kế hoạch theo dõi thai và đưa ra phương án điều trị sớm nhất, giúp mang lại trái tim khoẻ mạnh cho con.

Trần Hải