Nhiễm mới HIV ở Việt Nam đã giảm khoảng 60%

Con số ấn tượng đạt được trong phòng, chống HIV/AIDS

PGS.TS Phan Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) cho biết, nước ta đạt được những mục tiêu cụ thể về giảm số người nhiễm HIV, giảm số người nhiễm HIV chuyển sang giai đoạn AIDS và giảm số người tử vong do AIDS.

Những sáng kiến phòng, chống HIV tạo tác động lớn được triển khai mạnh mẽ ở Việt Nam như: Cung cấp các phương cách đa dạng trong xét nghiệm HIV, xét nghiệm và điều trị ARV trong ngày, điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng methadone, chương trình bơm kim tiêm sạch, chương trình bao cao su, chương trình K=K (Không phát hiện = Không lây truyền)… đã mang lại kết quả vô cùng to lớn.

Số nhiễm HIV mới ở Việt Nam đã giảm khoảng 60% so với năm 2010. Mức giảm này không những vượt xa mức giảm trung bình của khu vực châu Á – Thái Bình Dương mà cũng cao hơn nhiều so với mức giảm 39% của toàn cầu.

Bộ Y tế đã cùng các địa phương trên cả nước triển khai mạnh mẽ và đồng bộ các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS theo hướng tiếp cận toàn diện, cung cấp đầy đủ các dịch vụ từ dự phòng, xét nghiệm và điều trị HIV/AIDS, mở rộng độ bao phủ chương trình.

PGS.TS Phan Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế).

Việt Nam đã thực hiện hơn 2 triệu lượt xét nghiệm HIV, quản lý điều trị ARV cho hơn 176.000 bệnh nhân, và duy trì hiệu quả điều trị methadone cho hơn 46.500 người. Các sáng kiến như cấp phát methadone nhiều ngày và điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) được mở rộng, đảm bảo tiếp cận đa dạng nhóm nguy cơ. Việc chuyển đổi số trong quản lý dịch đã đạt kết quả tích cực với hệ thống HIV-INFO và HMED triển khai trên toàn quốc.

Dịch HIV giảm nhưng vẫn đang diễn biến phức tạp

PGS.TS Phan Thị Thu Hương cho biết, mặc dù nước ta đã đạt được những con số ấn tượng trong phòng, chống HIV/AIDS, nhưng hiện nay dịch HIV/AIDS vẫn còn nhiều diễn biến phức tạp. Trong năm 2024, hơn 68% trường hợp nhiễm HIV mới được phát hiện tại Đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ và TP. Hồ Chí Minh. Lây truyền qua đường tình dục tiếp tục chiếm trên 80% các ca mới.

Hiện nhóm tuổi 15-29 chiếm tỷ lệ lớn trong số ca nhiễm HIV mới và hơn 80% người nhiễm HIV mới phát hiện là nam giới. Đặc biệt, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) và người chuyển giới đang gia tăng đáng kể. Kết quả các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng, nhóm người chuyển giới nữ cũng là một trong những nhóm được cảnh báo nguy cơ lây nhiễm HIV ở nước ta.

Ngoài ra, xu hướng lây nhiễm ở các tỉnh không phải trọng điểm cũng bắt đầu gia tăng, kèm theo các hành vi nguy cơ phức tạp như sử dụng ma túy tổng hợp, "chemsex" và quan hệ tình dục tập thể...

Sự kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV vẫn còn tồn tại và sự hiểu biết đầy đủ về HIV/AIDS trong cộng đồng dân cư còn thấp, là rào cản trong việc tiếp cận dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS của người nhiễm HIV và các nhóm đích nguy cơ cao.

Tiếp tục huy động các nguồn lực cho công tác phòng, chống HIV/AIDS

PGS.TS Phan Thị Thu Hương cho biết, bên cạnh việc tiếp tục vận động, huy động các nguồn tài chính quốc tế, Bộ Y tế tiếp tục huy động các nguồn lực tài chính trong nước quan trọng bao gồm ngân sách địa phương, nguồn quỹ bảo hiểm y tế, ngân sách Trung ương, thu phí dịch vụ và huy động khu vực tư nhân và các nguồn xã hội hóa. Đến nay các nguồn tài chính trong nước đã đạt khoảng 45%.

Để tiếp tục tăng tỷ trọng các nguồn tài chính trong nước, Bộ Y tế tiếp tục tập trung huy động ngân sách địa phương và đang khẩn trương hoàn thiện các văn bản hướng dẫn về xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật và giá dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS, làm hành lang pháp lý cho việc cho việc lập dự toán kinh phí từ nguồn ngân sách địa phương; tiếp tục đôn đốc và hỗ trợ các địa phương chưa phê duyệt kế hoạch đảm bảo tài chính chấm dứt dịch bệnh AIDS đến năm 2030 tiếp tục trình hoàn thiện và phê duyệt.

Trong thời gian vừa qua Việt Nam đã rất thành công trong việc chuyển giao chương trình điều trị ARV sang nguồn quỹ bảo hiểm y tế, đến nay quỹ bảo hiểm y tế đã chi trả tới 90% thuốc đàm phán giá. Tỷ lệ bệnh nhân điều trị ARV có thẻ bảo hiểm y tế đạt tới 96%, tuy nhiên vẫn còn 5-7% bệnh nhân đang điều trị từ khu vực tư nhân, do không muốn lộ danh tính.

Để giải quyết vấn đề này, trong thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục phối hợp với Bảo hiểm xã hội Việt Nam hoàn thiện hành lang pháp lý cho việc tăng độ bao phủ bảo hiểm y tế và bảo đảm quỹ bảo hiểm y tế chi trả đầy đủ cho người nhiễm HIV theo quyền lợi của người có thẻ bảo hiểm y tế, PGS.TS Phan Thị Thu Hương cho biết thêm.

Phương Hà