Điều trị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang

1. Triệu chứng của viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang

Kiến ba khoang là tên gọi dân gian của một loại côn trùng thuộc giống Paederus. Đây là loài bị thu hút bởi ánh sáng, nhất là ánh sáng đèn huỳnh quang, nên ban đêm chúng thường bay vào nhà.

Kiến ba khoang tiết da dịch pederin - là một amid có độc tố rất cao. Nếu con người vô tình tiếp xúc trực tiếp với kiến ba khoang hoặc những nơi chúng bò qua (quần áo, chăn màn…) sẽ xuất hiện các sang thương viêm da.

Các tổn thương do chất độc của kiến ba khoang gây ra rất giống với tổn thương của bệnh zona thần kinh. Tuy nhiên đây là 2 bệnh hoàn toàn khác nhau và điều trị cũng khác nhau. Sau khi tiếp xúc với dịch tiết, có thể cảm nhận ngay sự bỏng rát và da sẽ xuất hiện ban đỏ trong vòng 24 giờ sau tiếp xúc. Mức độ tổn thương da tùy vị trí vùng da tiếp xúc, dạng tiếp xúc…

Trường hợp tổn thương nhẹ sẽ xuất hiện ban đỏ, rát ngứa, không cần bôi thuốc cũng sẽ hết sau vài ngày. Nếu tiếp xúc trực tiếp với kiến ba khoang ở vùng da mỏng, dễ nhạy cảm thì sang thương sẽ nặng hơn. Có thể xuất hiện ban đỏ, bọng nước, sau đó thành mụn mủ, rất đau rát, ngứa…

Nếu chăm sóc tổn thương da không tốt hoặc dùng thuốc lung tung có thể dẫn đến bội nhiễm, vết thương lan rộng theo dịch tiết chảy ra, lâu khỏi và để lại sẹo.

2. Điều trị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang

Ngay sau khi phát hiện tiếp xúc với kiến ba khoang cần rửa ngay vùng da đó bằng nước và xà phòng để trung hòa bớt độc tố. Khi nọc độc đã được trung hòa sẽ làm giảm đáng kể tình trạng nổi bọng nước trên da. Sau đó, đối với các trường hợp nhẹ, chỉ cần chăm sóc da với các sản phẩm dịu nhẹ, phản ứng viêm da có thể tự hết.

Tổn thương từ mức độ trung bình có thể cần điều trị dùng thuốc bao gồm:

- Thoa các dung dịch dịu da, sát khuẩn như dung dịch hồ nước, milian, dung dịch jarish, castellani, betadine…

- Nếu nặng hơn cần dùng đến thuốc mỡ steroid hoặc kháng sinh để giảm viêm. Trường hợp đau, ngứa nhiều, gây khó chịu có thể dùng thuốc kháng histamine và thuốc giảm đau paracetamol.

- Nếu có bội nhiễm, cần phải dùng kháng sinh tại chỗ hoặc toàn thân để tránh nhiễm trùng nặng hơn.

- Với tổn thương khô dùng kem kháng sinh kết hợp chống viêm theo đúng liều lượng như chỉ dẫn. Tuy nhiên nếu bôi thuốc vẫn không giảm nhanh, triệu chứng xuất hiện kèm tổn thương lan rộng, cần đến gặp ngay bác sĩ để được kê đơn thuốc phù hợp.

Mặc dù tổn thương do kiến ba khoang rất ngứa ngáy, khó chịu khiến bệnh nhân muốn gãi, nhưng dù khó chịu đến mấy cũng không nên chà hay gãi vết thương. Gãi có thể khiến dịch từ chỗ viêm này chảy ra sẽ lan rộng vết thương, tổn thương sâu hơn, lâu lành hơn.

Ngoài ra, viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang rất giống với zona thần kinh, nên nhiều người tìm cách nhai, giã một số loại lá hoặc nhai đậu xanh để đắp lên tổn thương là rất không nên hoặc bôi thuốc kháng virus acyclovir cũng không mang lại hiệu quả... thậm chí có thể khiến tổn thương sâu hơn, việc điều trị sẽ kéo dài hơn.

Để tránh viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang, tốt nhất là phòng ngừa, bằng cách:

- Buổi tối, trước khi bật đèn điện nên kéo rèm, đóng cửa sổ, hoặc lắp màn chắn côn trùng.

- Nếu phát hiện có kiến ba khoang trong nhà, không nên đập chết chúng (vì chất độc sẽ rơi ra) hoặc dùng tay bắt, giết… mà nên tìm cách hoặc dùng dụng cụ để bắt chúng.

Kiến ba khoang nói riêng và côn trùng nói chung rất kỵ với các loại tinh dầu sả, chanh, bạc hà… Do đó khi thấy xuất hiện loài côn trùng này, có thể xông một trong các loại tinh dầu trên để xua đuổi chúng.

BS.Cao Đạt