Bệnh thủy đậu ở trẻ: Nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp điều trị
Bệnh thủy đậu có thể gặp ở mọi lứa tuổi, trong đó trẻ em dễ mắc bệnh nhất. Khi mắc thủy đậu trẻ sẽ rất ngứa và khó chịu, tổn thương nhiều ở da, đặc biệt là vùng miệng làm trẻ khó ăn, khiến cha mẹ rất lo lắng.
1. Nguyên nhân gây thủy đậu ở trẻ
Thủy đậu do virus Varicella - Zoster gây ra nên rất dễ lây lan. Virus gây bệnh lây chủ yếu qua đường hô hấp do tiếp xúc với virus qua nước bọt, dịch tiết mũi hoặc dịch từ các nốt phỏng vỡ ra.
Trên thực tế ghi nhận, bệnh thủy đậu dễ lây lan qua sự đụng chạm đến ban ngứa từ người mắc bệnh thuỷ đậu hoặc qua những giọt bắn nhỏ trong không khí từ miệng hay mũi của một người bị nhiễm (ví dụ, khi một người bị nhiễm thủy đậu hắt hơi hoặc ho) cũng có thể phát tán khiến người khác lây nhiễm. Ngoài ra, bệnh thủy đậu cũng có thể lây lan qua sự tiếp xúc đến quần áo hoặc vải trải giường bị ô nhiễm bởi chất dịch từ ban ngứa hoặc từ miệng hay mũi của người bị bệnh. Chính vì vậy, bệnh hay gặp ở trẻ dưới 10 tuổi và tạo thành dịch ở trường học, nhà trẻ.
Bệnh thủy đậu phát triển trong vòng 10 - 21 ngày sau khi tiếp xúc với người bị nhiễm bệnh. Điều đặc biệt bệnh dễ lây từ 1 - 2 ngày trước khi nổi ban ngứa cho đến khi tất cả những vết phồng đã đóng vảy (thông thường trong vòng 5 ngày từ khi những vết phồng nổi lên). Các nghiên cứu cho thấy, trẻ nào có hệ miễn dịch bị suy yếu mà mắc thủy đậu thì có thể phải mất một thời gian lâu hơn để những mụn thuỷ đậu đóng vảy.
Ghi nhận cho thấy có khoảng 90% người chưa từng mắc thuỷ đậu sẽ dễ mắc bệnh nếu tiếp xúc với người thân bị nhiễm bệnh thủy đậu.
2. Dấu hiệu nhận biết trẻ mắc thủy đậu
Sau khi nhiễm virus ủ bệnh khoảng 10 - 21 ngày, trẻ nhiễm virus khởi phát các biểu hiện như:
- Trẻ bị sốt, ăn uống kém hơn.
- Trẻ có biểu hiện đau đầu, đau cơ.
- Người mệt mỏi, khó chịu.
- Nổi ban đỏ, mụn nước trên da.
Các ban đỏ và mụn nước thường xuất hiện ở toàn thân, kéo dài khoảng 5 - 10 ngày. Trường hợp kín đáo, thường thấy các mụn nước nhiều ở vùng đầu, đặc biệt vùng chân tóc.
Đặc biệt, các tổn thương phỏng nước rất đa dạng và đa hình thái, cùng lúc có thể nhìn thấy các ban sần đỏ, mụn nước lõm và mụn nước đã vỡ đóng vảy…
Khi mắc bệnh thủy đậu, thông thường đa phần trẻ đều khỏe mạnh, sẽ không có biến chứng, nhưng nếu mụn nước mọc rất dày ở toàn bộ cơ thể và các tổn thương có thể ở cổ họng, mắt, niêm mạc của niệu đạo, âm đạo hoặc hậu môn... nếu chăm sóc không tốt sẽ có những biến chứng nguy hiểm.
Trong đó có thể gây biến chứng như: Viêm màng não, xuất huyết, nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng nốt rạ, viêm mô tế bào, viêm gan… Một số trường hợp có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Ngoài ra, mặc dù ít khi xảy ra nhưng nếu trẻ bị biến chứng viêm phổi do thủy đậu thì rất nặng và rất khó điều trị. Viêm não sau thủy đậu ở trẻ có thể mang di chứng thần kinh lâu dài như: Bị điếc, chậm phát triển, động kinh…
Thủy đậu do virus Varicella - Zoster gây ra nên rất dễ lây lan.
3. Chẩn đoán thủy đậu
Việc chẩn đoán bệnh thủy đậu ở trẻ chủ yếu dựa vào các dấu hiệu lâm sàng như: Trẻ chưa tiêm vaccine và chưa mắc thuỷ đậu, trẻ bị lây nhiễm virus trong khoảng thời gian từ 2 – 3 tuần trước đó… Ngoài ra, ở giai đoạn sớm các bác sĩ còn chẩn đoán bệnh để phân biệt với các bệnh có biểu hiện hoặc ở giai đoạn muộn của bệnh thủy đậu có biến chứng gần giống các bệnh như: Bệnh chốc lây dạng bọng nước, Herpes simplex lan tràn, Eczema do vaccine, nhiễm Rickettsia, nhiễm Enterovirus...
Trẻ mắc thủy đậu có thể sẽ được các bác sĩ chỉ định làm các xét nghiệm cận lâm sàng như: Bạch cầu máu ngoại vi giảm, lympho bào tăng, miễn dịch huỳnh quang, soi tìm virus, phân lập virus, xét nghiệm chẩn đoán huyết thanh…
4. Điều trị bệnh thủy đậu thế nào?
Tùy từng trường hợp trẻ mắc các bác sĩ sẽ có chỉ định cụ thể. Thông thường các bác sĩ sẽ cho đơn thuốc kháng virus Acyclovir, dùng càng sớm càng tốt, tốt nhất trong vòng 24h khi phát bệnh.
Tuy nhiên, Viện Hàn Lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến cáo chỉ một số nhóm có nguy cơ mắc bệnh thủy đậu trung bình đến nặng nên được xem xét điều trị như: Trẻ em trên 12 tuổi, người lớn; Những người có hệ thống miễn dịch yếu: Bị HIV, ung thư, điều trị hóa chất, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch; Tiền sử bệnh về da hoặc bệnh lý mạn tính về tim, phổi.
Trường hợp trẻ bị sốt cao hoặc đau nhức do thuỷ đậu, các bác sĩ sẽ kê thuốc giảm đau, hạ sốt (Paracetamol), điều này sẽ giúp trẻ giảm đau khi có các tổn thương ở miệng, nhưng cần dùng đúng theo hướng dẫn của bác sỹ.
Ngoài ra, trẻ cần sử dụng thuốc bôi tại chỗ nhằm mục đích chống bội nhiễm da như: Xanhmethylen, chỉ cần bôi những nốt phỏng đã vỡ để làm khô se bề mặt. Trong trường hợp trẻ ngứa nhiều, bác sĩ có thể kê thêm thuốc kháng Histamin giúp trẻ giảm ngứa hơn.
Để phòng ngừa trẻ mắc bệnh thủy đậu, cha mẹ nên cho trẻ tiêm chủng vaccine thủy đậu và các mũi vaccine khác. Ảnh minh hoạ.
5. Lời khuyên của thầy thuốc
Để trẻ phòng ngừa bệnh thủy đậu, cha mẹ nên cho trẻ tiêm chủng vaccine thủy đậu và các mũi vaccine khác để có sự đề kháng tốt nhất. Vaccine thủy đậu được khuyến cáo tiêm như sau:
- Trẻ từ 12 tháng tuổi tới 12 tuổi, tiêm 1 liều và liều thứ 2 nên tiêm thêm cách liều thứ nhất 6 tuần trở đi hoặc trong khoảng 4 – 6 tuổi để gia tăng hiệu quả phòng bệnh.
- Trẻ trên 13 tuổi, thanh niên và người lớn, tiêm 2 liều, cách nhau tốt nhất là sau 6 tuần.
Ngoài ra, để tránh lây lan cần đảm bảo cho trẻ và người chăm sóc trẻ vệ sinh tay sạch sẽ bằng xà phòng, hướng dẫn trẻ không đưa tay lên mắt mũi miệng. Khi nhà có trẻ bị bệnh, nên hạn chế tiếp xúc gần như ôm hôn, không dùng chung dụng cụ và thức ăn chung với trẻ khác. Cho trẻ nghỉ học cho đến khi mụn nước khô đóng vẩy, tránh lây nhiễm cho bạn học, cần vệ sinh đồ dùng, bề mặt trẻ hay chạm vào để làm sạch virus gây bệnh.
Thủy đậu hay còn được gọi là trái rạ, phỏng dạ, là bệnh nhiễm trùng do virus Varicella -Zoster gây ra.
Người mắc bệnh sẽ phát ban, nổi mụn nước nhỏ có chứa đầy dịch, gây ngứa. Bệnh rất dễ lây cho những người chưa được tiêm vaccine hoặc chưa từng nhiễm virus Varicella - Zoster.
Theo thống kê hàng năm của ngành y tế, thủy đậu có xu hướng gia tăng vào những tháng đầu xuân, đầu hè. Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cảnh báo, thời tiết giao mùa là yếu tố khiến bệnh thủy đậu bùng phát mạnh, số ca mắc bệnh tăng cao.
Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội cho biết trong tuần qua, TP Hà Nội đã ghi nhận 70 trường hợp mắc thủy đậu. Tổng số ca mắc thủy đậu từ đầu năm đến nay là gần 550 ca, chưa có ca tử vong. Đa phần bệnh nhân thủy đậu ở nhóm tuổi mầm non (36,5%) và tiểu học (38%).
Theo báo cáo ghi nhận tại 18/30 quận huyện, một số đơn vị có số ca mắc cao như: Chương Mỹ (230), Mê Linh (69), Ba Vì (60), Nam Từ Liêm (56), Mỹ Đức (42). Số ca mắc năm 2023 tăng so với cùng kỳ 2022 (4/0). Đáng chú ý, trong tuần qua, huyện Chương Mỹ ghi nhận 23 ca thủy đậu. Số ca mắc ghi nhận rải rác ở trường học của địa phương này.
BS Trần Anh Tuấn
