Miễn viện phí, một mong ước chính đáng để không ai bị bỏ lại phía sau vì bệnh tật

Thứ nhất, bệnh tật vẫn là con đường ngắn nhất và tàn nhẫn nhất đẩy nhiều gia đình vào nghèo đói.

Ở Việt Nam, độ bao phủ Bảo hiểm y tế đã đạt khoảng 93% dân số – một con số đáng ghi nhận. Tuy nhiên, đằng sau tỷ lệ ấy là một thực tế khác: chi tiêu y tế trực tiếp từ túi người dân vẫn ở mức cao. Không ít gia đình, chỉ sau một ca bệnh nặng, một đợt điều trị dài ngày, đã phải bán tài sản, vay mượn, thậm chí rơi vào vòng xoáy nghèo đói kéo dài nhiều năm.

Chính sách miễn viện phí là đột phá lớn trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe nhân dân

Bệnh tật không báo trước, không chọn người giàu hay nghèo, nhưng hệ quả của nó thì lại phân biệt rất rõ. Với người có thu nhập thấp, một khoản viện phí tưởng như “vừa phải” có thể tương đương nhiều tháng, thậm chí cả năm tích cóp. Khi đó, viện phí không chỉ là chi phí điều trị, mà trở thành gánh nặng tâm lý, nỗi ám ảnh thường trực. Miễn viện phí, vì thế, không đơn thuần là hỗ trợ y tế, mà là chặn đứng một trong những “cửa ngõ” nguy hiểm nhất dẫn con người đến nghèo đói.

Từ thực tiễn khám, chữa bệnh hằng ngày tại tuyến cơ sở, Bác sĩ CKI Đặng Ngọc Hùng-Phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa Kiến Xương (Hưng Yên) cho rằng, miễn viện phí theo lộ trình là chính sách có ý nghĩa rất thiết thực với người dân.

“Ở bệnh viện tuyến cơ sở, chúng tôi gặp không ít người bệnh đến viện khi bệnh đã nặng, không phải vì thiếu cơ sở y tế, mà vì họ lo không kham nổi chi phí điều trị. Nhiều trường hợp chỉ cần đi khám sớm, điều trị đơn giản, chi phí thấp, nhưng vì chần chừ nên bệnh tiến triển nặng, vừa nguy hiểm tính mạng, vừa tốn kém hơn rất nhiều. Khi viện phí cơ bản được miễn trong phạm vi bảo hiểm y tế, người dân sẽ yên tâm đi khám sớm, giúp giảm biến chứng và giảm áp lực cho cả bệnh nhân lẫn bệnh viện tuyến trên”, Bác sĩ Hùng chia sẻ.

Nhận thức rõ điều này, Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị (tháng 9/2025) đã đặt mục tiêu đến năm 2030, người dân được miễn viện phí cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình, đồng thời mở rộng khám sức khỏe định kỳ miễn phí và triển khai sổ sức khỏe điện tử, nhằm trực tiếp giảm gánh nặng chi phí y tế cho người dân. Chủ trương này cho thấy, miễn viện phí không phải là mong muốn cảm tính, mà là lựa chọn chính sách có cơ sở thực tiễn và định hướng lâu dài.

Thứ hai, những nhóm yếu thế vẫn đang bị bỏ lại phía sau bởi các khoảng trống trong cơ chế chi trả hiện hành.

Người cao tuổi, người nghèo, người mắc bệnh mạn tính, bệnh hiểm nghèo là những nhóm cần y tế nhất – và cũng là những nhóm dễ tổn thương nhất về tài chính. Bảo hiểm y tế đã hỗ trợ rất nhiều, nhưng không hỗ trợ tất cả. Phần cùng chi trả 20%, hay 5%, những khoản ngoài danh mục, những vật tư y tế phải tự mua, chi phí đi lại, ăn ở trong thời gian điều trị… cộng lại đôi khi vượt quá khả năng của cả một gia đình.

Chính ở những chi tiết “nhỏ” ấy, sự bất bình đẳng bộc lộ rõ nhất. Không ít người đã chần chừ đi khám, trì hoãn điều trị, hoặc chấp nhận sống chung với bệnh tật chỉ vì sợ tốn tiền. Câu hỏi “Đi viện để đỡ đau, hay ở nhà để khỏi tốn tiền?” nghe qua tưởng như đơn giản, nhưng lại là lựa chọn đầy day dứt của hàng triệu người thu nhập thấp.

Ở góc độ người dân, bà Trần Thị Tuyến (68 tuổi, trú tại xã Bình Thanh, Hưng Yên) bộc bạch: “Tôi có thẻ bảo hiểm y tế nhưng mỗi lần đi viện vẫn lo lắm, vì ngoài tiền viện phí còn nhiều khoản khác. Có đợt đau khớp nặng mà tôi cứ lần lữa mãi, không dám đi khám ngay vì sợ tốn kém. Nếu sau này được miễn viện phí cơ bản thì người già, người làm nông như chúng tôi sẽ yên tâm hơn, không còn phải đắn đo mỗi lần đi khám chữa bệnh nữa”.

Trong bối cảnh đó, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 282/NQ-CP, giao Bộ Y tế xây dựng đề án miễn viện phí toàn dân theo lộ trình rõ ràng, nhằm thể chế hóa các mục tiêu của Nghị quyết 72-NQ/TW và bảo đảm mọi người dân đều được tiếp cận các dịch vụ khám, chữa bệnh thiết yếu mà không bị rào cản tài chính cản bước. Miễn viện phí, vì vậy, chính là giải pháp căn cơ để tháo bỏ “bức tường vô hình” đang ngăn người yếu thế tiếp cận quyền được chăm sóc sức khỏe một cách trọn vẹn.

Thứ ba, đầu tư cho y tế chưa bao giờ là gánh nặng – đó là đầu tư cho tương lai, cho sự phát triển bền vững của quốc gia.

Một chính sách y tế nhân văn không chỉ dừng lại ở việc chữa bệnh, mà còn lan tỏa sâu rộng đến năng suất lao động, chất lượng nguồn nhân lực và sự ổn định xã hội. Khi người dân không còn lo sợ viện phí, họ sẽ đi khám sớm hơn, điều trị kịp thời hơn, giảm biến chứng và tiết kiệm chi phí dài hạn cho cả cá nhân lẫn hệ thống y tế.

Hơn thế, miễn viện phí còn là thước đo trình độ văn minh và mức độ ưu tiên con người của một quốc gia. Quốc hội hiện cũng đang thảo luận, ban hành các nghị quyết về cơ chế, chính sách đột phá cho lĩnh vực y tế, trong đó có định hướng miễn viện phí cơ bản từ năm 2030 và nâng mức thanh toán chi phí khám, chữa bệnh theo bảo hiểm y tế, thể hiện cam kết lâu dài của Nhà nước trong bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.

Chính vì vậy, khi chủ trương miễn viện phí được đặt ra, người nghèo nhìn thấy hy vọng; tầng lớp trung lưu cảm thấy nhẹ gánh; và toàn xã hội nhìn vào đó như một cánh cửa mở ra tương lai tử tế hơn – nơi không ai phải lựa chọn giữa chữa bệnh và giữ lại tài sản, giữa kéo dài sự sống và để lại gánh nợ cho con cái.

Miễn viện phí không chỉ là một chính sách y tế, mà là lời cam kết mạnh mẽ của Nhà nước rằng sức khỏe của mỗi người dân là giá trị cốt lõi, là nền tảng cho sự phát triển của đất nước. Đó là thông điệp khẳng định: trong những lúc yếu đuối nhất vì bệnh tật, người dân không đơn độc – phía sau họ là cả một quốc gia sẵn sàng bảo vệ và sẻ chia. /.