Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh sán dây

Ngày 24/05/2022, Sở Y tế ban hành Công văn số 1016/SYT-NV về việc thực hiện “Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh sán dây”. Sở Y tế yêu cầu Thủ trưởng các đơn vị tổ chức triển khai thực hiện Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh sán dây theo Quyết định số 1202/QĐ-BYT ngày 16/05/2022 của Bộ Y tế.

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, Bệnh sán dây (taeniasis) là một bệnh ký sinh trùng lây truyền từ động vật sang người do tập quán ăn thịt lợn, thịt bò chưa nấu chín bị nhiễm ấu trùng sán. Bệnh sán dây phân bố ở nhiều nước có điều kiện kinh tế khó khăn, điều kiện vệ sinh môi trường thấp kém thuộc khu vực Châu Phi, Mỹ Latin, Đông Nam Á... trong đó có Việt Nam.

Các triệu chứng lâm sàng: Bệnh thường có triệu chứng không điển hình như: Đau bụng là triệu chứng thường gặp: Đau âm ỉ vùng quanh rốn; Buồn nôn, nôn khan; Rối loạn tiêu hóa: Táo bón hoặc tiêu chảy; Thỉnh thoảng thấy đốt sán bò ra hậu môn hoặc theo phân ra ngoài.

 Cận lâm: Xét nghiệm bằng phương pháp soi tươi xác định đốt sán dây: Mẫu bệnh phẩm lấy trong phân hoặc ở hậu môn tự bò ra nghi ngờ đốt sán dây. Xét nghiệm máu: Công thức máu, trong đó bạch cầu ái toan có thể tăng; phát hiện kháng thể/ kháng nguyên sán dây; Xét nghiệm sinh học phân tử xác định loài sán dây.

Phương pháp điều trị:

Nguyên tắc điều trị:Dùng thuốc đặc hiệu tiêu diệt hoặc làm tê liệt sán dây và điều trị triệu chứng kèm theo.

 Điều trị đặc hiệu: Sử dụng các thuốc theo thứ tự ưu tiên sau:

Praziquante: Liều duy nhất 10-15 mg/kg, uống xa bữa ăn. Tác dụng không mong muốn: Chóng mặt, nhức đầu, ngủ gà, buồn nôn, khó chịu hạ vị, mẩn ngứa và có thể sốt, các triệu chứng ở mức độ nhẹ, nhanh hết, và thường không phải can thiệp gì.

 Niclosamide: Liều duy nhất, sau khi ăn (Trẻ em dưới 2 tuổi: 500 mg/liều; Trẻ em từ 2-6 tuổi: 1000 mg/liều; Trẻ em trên 6 tuổi và người lớn: 2000 mg/liều); Sau 2 giờ uống thuốc trên, uống Magie sulphat 30mg/kg kèm theo uống nhiều nước (1,5-2 lít). Tác dụng không mong muốn của thuốc: Thường gặp: Buồn nôn, nôn, đau bụng; Hiếm gặp: Ban đỏ da, ngứa, ngoại ban.

Phòng bệnh:

Tuyên truyền giáo dục sức khỏe: tuyên truyền cho người dân về tác hại và đường lây truyền của bệnh sán dây và bệnh ấu trùng sán dây lợn để chủ động phòng chống bệnh. Vệ sinh phòng bệnh: vệ sinh cá nhân, không ăn thịt bò/lợn tái hoặc chưa nấu chín; thực hiện ăn chín, uống chín, ăn rau sống phải rửa sạch dưới vòi nước. Quản lý và xử lý nguồn phân tươi hợp lý, tránh reo rắc mầm bệnh ra môi trường. Phát hiện và tẩy sán trưởng thành sớm nếu bị nhiễm bệnh nhất là nhiễm sán dây lợn Taenia solium để đề phòng bị bệnh ấu trùng sán dây lợn theo cơ chế tự nhiễm.