6 loại trà thảo dược giúp giữ ấm cơ thể trong mùa đông

1. Vì sao mùa đông cần giữ ấm và dưỡng âm?

Mùa đông là thời điểm cần thiết để giữ ấm cơ thể. Trong Y học cổ truyền, mùa đông thuộc hành Thủy, ứng với tạng Thận, là "gốc của tiên thiên" giữ vai trò quan trọng trong cơ thể.

Khi trời trở lạnh, hàn tà dễ xâm nhập khiến Thận dương suy yếu, ảnh hưởng đến chức năng khí hóa, biểu hiện như lạnh tay chân, tiểu đêm nhiều, đau lưng mỏi gối, tiêu hóa chậm và giảm khả năng miễn dịch.

Vì vậy, việc giữ ấm cơ thể vào mùa đông không chỉ giúp đẩy lui hàn tà mà còn bảo vệ phần Thận dương - nguồn năng lượng giúp duy trì thân nhiệt và sức sống trong mùa đông.

Mùa đông tính khô táo còn ảnh hưởng đến tạng Phế. Phế chủ khí, chủ bì mao và điều hòa tân dịch. Khí hậu lạnh kèm hanh khô, tân dịch bị hao tổn, dẫn đến tình trạng phế âm bất túc với các biểu hiện như ho khan, khô họng, khô mũi, da nứt nẻ.

Khi chức năng tuyên phát và túc giáng của Phế suy giảm, cơ thể dễ nhiễm phong hàn, dẫn đến cảm lạnh, viêm họng, ho và các bệnh hô hấp. Do đó, dưỡng âm, dưỡng Phế có vai trò quan trọng trong việc bổ sung tân dịch, làm ẩm niêm mạc và tăng cường hàng rào bảo vệ đường hô hấp trong mùa đông.

2. Các loại trà thảo dược giữ ấm, dưỡng âm mùa đông

1. Trà gừng, táo đỏ, kỷ tử

Nguyên liệu: 3 - 5 lát gừng tươi, 3 - 5 quả táo đỏ, 1 thìa kỷ tử, mật ong tùy chọn.

Cách làm: Đun gừng và táo đỏ trong 5 - 7 phút. Tắt bếp rồi cho kỷ tử vào ngâm thêm 3 phút. Uống khi còn ấm.

Công dụng: Gừng (sinh khương) giúp ôn trung, tán hàn. Táo đỏ bổ khí, dưỡng huyết và kỷ tử dưỡng âm, bổ can thận; thích hợp cho người lạnh bụng, tay chân lạnh, mệt mỏi.

2. Trà quế, trần bì

Nguyên liệu: 1 - 2 thanh quế nhỏ, 3 - 5 g trần bì, có thể thêm 1 - 2 lát gừng, đường phèn nếu cần.

Cách làm: Đun quế và trần bì trong 5 phút cho dậy hương, tắt bếp, thêm vài lát gừng và đường phèn.

Công dụng: Quế ôn kinh, thông dương; trần bì lý khí, hóa đờm; phù hợp với người khí trệ, lạnh bụng, tiêu hóa kém.

3. Trà gừng, chanh, mật ong

Nguyên liệu: 3 lát gừng, 1 - 2 thìa nước chanh, 1 thìa mật ong.

Cách làm: Đun gừng 3 - 5 phút, để ấm rồi cho chanh và mật ong vào.

Công dụng: Gừng tán hàn, ôn tỳ vị; chanh sinh tân, nhuận phế; mật ong dưỡng âm, nhuận táo; phù hợp với người ho khan, khô họng, lạnh người.

4. Trà hoàng kỳ, kỷ tử

Nguyên liệu: 10 g hoàng kỳ, 1 thìa kỷ tử.

Cách làm: Rửa sạch hoàng kỳ và kỷ tử, đun nhỏ lửa 10 phút, tắt bếp và ngâm thêm 3 phút.

Công dụng: Hoàng kỳ bổ khí, tăng đề kháng; kỷ tử dưỡng âm, bổ can thận. Uống vào buổi sáng hoặc đầu giờ chiều để hỗ trợ phòng cảm lạnh.

5. Trà quế - hồi, gừng

Nguyên liệu: 1 thanh quế nhỏ, 1 - 2 bông hoa hồi, 2 lát gừng.

Cách làm: Đun quế và hồi trong 7 phút, thêm gừng 1 - 2 phút rồi tắt bếp.

Công dụng: Hoa hồi (đại hồi) làm ấm cơ thể, trừ lạnh; kết hợp với quế và gừng giúp giảm lạnh tay chân, lạnh lưng, tiểu đêm và các bệnh hô hấp mùa đông.

6. Trà lê, kỷ tử, mật ong

Nguyên liệu: 1 quả lê nhỏ, 1 thìa kỷ tử, mật ong vừa đủ.

Cách làm: Đun lê 10 phút, tắt bếp rồi cho kỷ tử và mật ong.

Công dụng: Lê dưỡng âm, nhuận phế; Kỷ tử sinh tân, bổ thận; mật ong nhuận táo, giảm rát họng; Hữu ích cho người bị ho khan, khô môi, táo bón.

3. Lưu ý khi sử dụng các loại trà

• Người dễ "nóng trong" hoặc âm hư nên giảm lượng gừng/quế hoặc pha loãng.
• Trà thảo dược chỉ hỗ trợ, không thay thế ăn uống ấm, mặc đủ ấm và lối sống hợp lý.
• Nếu dùng hoàng kỳ hoặc kỷ tử thường xuyên, nên tham khảo thầy thuốc Y học cổ truyền để định lượng phù hợp.
• Tránh dùng khi đang điều trị bằng thuốc huyết áp, thuốc đái tháo đường hoặc có bệnh thận, nên hỏi ý kiến bác sĩ YHCT để đảm bảo an toàn.

BSNT. Hương Trà

Khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Y Hà Nội