VIÊM NÃO MÔ CẦU VÀ CÁCH PHÒNG

Viêm não mô cầu là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính thường xảy ra đột ngột với hàng loạt triệu chứng như đau đầu dữ dội, sốt, buồn nôn và nôn, cổ cứng, có ban xuất huyết hình sao hoặc có thể có mụn nước. Nếu được phát hiện sớm và điều trị tích cực, tỷ lệ tử vong của bệnh rơi vào khoảng 5% đến 15%.

Bệnh có các thể lâm sàng đa dạng như viêm màng não tủy cấp có mủ, viêm khớp do não mô cầu, viêm màng trong tim do não mô cầu, nhiễm khuẩn huyết do não mô cầu (meningococcemia). Có khoảng 5-10% người ở nơi có dịch lưu hành bị nhiễm não mô cầu khuẩn ở hầu họng mà không có triệu chứng lâm sàng. Thể nhiễm khuẩn không triệu chứng thường gặp trong các vụ dịch, là nguồn lây nhiễm quan trọng trong cộng đồng.

Nguyên nhân gây bệnh viêm não mô cầu

Nguyên nhân gây viêm màng não mô cầu là do vi khuẩn gây nên, vi khuẩn não mô cầu được chia thành 4 nhóm chính: A, B, C và D. Trong đó, thường gặp nhất là vi khuẩn não mô cầu nhóm A, B. Ngoài ra, còn các nhóm vi khuẩn não mô cầu khác như W-135, X, Y và Z. Vi khuẩn trong nhóm huyết thanh này có thể có ít độc lực hơn, nhưng vẫn gây bệnh nặng.

Triệu chứng viêm màng não mô cầu thường xảy ra đột ngột. Người bệnh thường có triệu chứng sốt cao đột ngột, đau đầu dữ dội, buồn nôn và nôn, cổ cứng và có thể có đốm xuất huyết. Có những trường hợp biểu hiện mệt lả đột ngột, xuất hiện mảng xuất huyết và sốc. Có trường hợp nhiễm não mô cầu nhưng chỉ sốt và/ hoặc viêm mũi họng hoặc thậm chí không có triệu chứng lâm sàng.

Bệnh viêm màng não mô cầu tiến triển rất nhanh, gây tử vong cho trẻ trong vòng 24 giờ nếu không được điều trị kịp thời. Khoảng 50% – 70% trẻ nhập viện do viêm não mô cầu có nguy cơ tử vong. Có khoảng 20% trẻ trẻ được cứu sống có thể để lại di chứng như: bại não, chậm phát triển tâm thần vận động, suy thận cấp, tổn thương gan, đoạn chi,…

Đối tượng dễ mắc viêm não mô cầu

Viêm não mô cầu có thể gặp ở bất kỳ ai, bất kỳ độ tuổi nào. Tuy nhiên, một số đối tượng dễ mắc viêm màng não mô cầu nhất bao gồm:

- Trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi;

- Thanh thiếu niên và thanh niên;

- Những người sống trong môi trường đông đúc như ký túc xá, nhà trọ hoặc doanh trại quân đội;

- Những người suy dinh dưỡng kéo dài do bất thường hệ tiêu hóa hoặc suy giảm chức năng hấp thụ đường ruột;

- Người du lịch đến các khu vực dịch tễ lưu hành như Châu Phi;

- Nhân viên phòng thí nghiệm tiếp xúc với vi khuẩn não mô cầu;

- Những người có thể tiếp xúc với vi khuẩn não mô cầu trong ổ dịch.

Biến chứng bệnh viêm não mô cầu

Bệnh viêm màng não mô cầu nếu được điều trị tốt và kịp thời, tỷ lệ khỏi bệnh có thể lên đến 95%. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện sớm, điều trị muộn, người bệnh phải đối mặt với nhiều di chứng sức khỏe lâu dài.

Bệnh viêm màng não mô cầu tiến triển nhanh và nguy hiểm. Rất khó phát hiện bệnh trong giai đoạn sớm vì triệu chứng giống với bệnh viêm màng não do nhiễm siêu vi thông thường. Tuy nhiên não mô cầu có thể dẫn đến tử vong hoặc tàn tật trong vòng 24 giờ.

Nếu may mắn sống sót, người bệnh phải gánh chịu những di chứng nặng nề như cắt bỏ chi, ngón tay, ngón chân, tổn thương não, giảm thính lực, tổn thương thận, bị các vấn đề về tâm lý.

Phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu

- Thường xuyên được vệ sinh thông thoáng, sạch sẽ và đảm bảo đủ ánh sáng tại nơi ở, trường học, nơi làm việc. Ở những nơi có ổ dịch cũ cần tăng cường giám sát chặt chẽ để phát hiện sớm các trường hợp sốt, viêm hầu họng phục vụ cho mục đích theo dõi. Nếu có điều kiện tiến hành ngoáy họng bệnh nhân cũ và những người lân cận để xét nghiệm tìm người lành mang vi khuẩn não mô cầu.

- Tiêm vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu mang lại hiệu quả phòng bệnh cao, giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng của bệnh.

- Với những người chưa tiêm phòng hoặc nghi ngờ nhiễm viêm màng não mô cầu khuẩn do tiếp xúc, khi có triệu chứng nghi ngờ cần cách ly ngay lập tức để tránh lây nhiễm bệnh. Đồng thời, người bệnh khi đó sẽ được chỉ định làm một số xét nghiệm chẩn đoán xác định và điều trị kịp thời.

- Sử dụng thuốc dự phòng viêm màng não mô cầu với người có nguy cơ cao như người tiếp xúc nguồn bệnh, bạn cùng phòng, đồng nghiệp, người thân, người nhà của người bệnh,…

Viêm màng não mô cầu là căn bệnh nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao, bệnh tiến triển nhanh, dễ bùng phát thành dịch. Người bệnh may mắn sống sót cũng phải gánh chịu những di chứng nặng nề ảnh hưởng lâu dài đến cuộc sống và chất lượng sống của bệnh nhân. Các tổ chức y tế khuyến cáo tiêm vắc xin phòng viêm màng não mô cầu là phương pháp tiết kiệm, hiệu quả.

Thảo Hoàn (Tổng hợp)