Cách dùng thuốc nhỏ mũi chứa corticoid an toàn

1. Tác dụng của thuốc nhỏ mũi corticoid 

Corticoid bào chế dạng thuốc nhỏ mũi, thuốc xịt mũi là loại dùng tại chỗ, có tác dụng làm giảm tình trạng viêm của niêm mạc mũi. Do đó thuốc được lựa chọn đầu tay trong điều trị viêm mũi dị ứng cho cả người lớn và trẻ em trên 2 tuổi. Ngoài ra thuốc còn chỉ định trong các bệnh lý khác ở mũi như: Dị ứng phấn hoa, viêm mũi xoang dị ứng, viêm xoang mạn tính, viêm mũi, polyp mũi…

Corticoid dạng nhỏ mũi, xịt mũi có 2 thế hệ:

- Thế hệ 1 gồm các thuốc beclomethasone, flunisolide, triamcinolone, budesonide.

- Thế hệ 2 gồm các thuốc fluticasone propionate (<2%), fluticasone furoate (<1%) và mometasone furoate (<0.1%).

Mặc dù các thuốc có hiệu quả như nhau, nhưng thuốc thế hệ 2 ít hấp thu vào cơ thể hơn nên tác dụng phụ toàn thân thấp hơn.

Khi nhỏ/xịt mũi, thuốc có tác dụng làm giảm các triệu chứng: Nghẹt mũi, sổ mũi, ngứa mũi, dị ứng mũi, viêm mũi…

Một số tác dụng phụ tại chỗ có thể gặp bao gồm: Khô mũi, đóng vảy mũi, kích ứng niêm mạc mũi. Sau khi dùng thuốc gặp phải hiện tượng này nên thông báo cho bác sĩ biết để hướng dẫn cách giảm các triệu chứng khó chịu trên. Trước khi xịt/nhỏ mũi cần vệ sinh mũi sạch sẽ bằng nước muối sinh lý.

Một số tác dụng phụ hiếm gặp hơn, đặc biệt khi lạm dụng thuốc, dùng kéo dài liều cao và không giảm liều trước khi ngưng thuốc: 

- Tại chỗ: Gây kích ứng niêm mạc mũi, chảy máu cam, nhiễm nấm, teo niêm mạc mũi, loét vách mũi.

- Toàn thân: Gây khó ngủ, lo lắng, trầm cảm và nóng nảy; loãng xương, tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể, suy tuyến thượng thận…

2. Cách sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả

Để sử dụng thuốc an toàn, phải luôn ghi nhớ chỉ dùng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng. 

Khi dùng thuốc phải thực hiện theo các bước:

- Vệ sinh sạch mũi bằng nước muối sinh lý.

- Lắc đều chai thuốc trước khi nhỏ/xịt thuốc vào mũi.

- Hơi nghiêng đầu về phía trước, dùng ngón tay bịt một bên lỗ mũi. Giữ chai xịt thẳng đứng, đưa vòi xịt vào trong lỗ mũi còn lại và xịt 1-2 lần theo chỉ định của bác sĩ. Hít vào đồng thời cùng động tác xịt mũi. Lặp lại các bước với bên mũi kia.

- Trường hợp là thuốc nhỏ mũi thì ngửa đầu về phía sau, nhỏ 1-2 giọt thuốc theo chỉ định, hít nhẹ sau khi nhỏ thuốc. Giữ tư thế đầu hơi ngả ra phía sau trong khoảng 2-3 phút.

Trường hợp bị tắc mũi hoặc chảy nước mũi nhiều khiến thuốc không phát huy tác dụng, cần dùng thuốc thông mũi và làm sạch dịch tiết của mũi trước khi xịt/nhỏ thuốc corticoid.

Chỉ nên dùng thuốc trong vòng 30 ngày sau khi mở nắp lọ thuốc. Sau khi xịt/nhỏ mũi xong cần dùng bông y tế lau sạch vòi lọ thuốc.

Để tránh tình trạng lạm dụng thuốc nhỏ/xịt mũi corticoid, cần lưu ý:

- Thuốc cần cất ở nơi cao, cách xa tầm với của trẻ, bảo quản thuốc với nhiệt độ phòng khoảng từ 20 - 25 độ C.

- Không tự ý mua và sử dụng thuốc nhỏ/xịt mũi khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Không dùng đơn thuốc lần trước cho lần sau bị bệnh.

- Đối với trẻ em, khi dùng thuốc xịt/nhỏ mũi kéo dài khoảng 2 tháng/năm đã có thể làm chậm tăng trưởng, có thể gây suy tuyến thượng thận. Do đó nếu trẻ bị viêm mũi dị ứng kéo dài, dùng thuốc không hết thì cần trao đổi kỹ với bác sĩ về các biện pháp điều trị phù hợp hơn.

BS. Hoàng Thị Cúc