Cách điều trị hiệu quả chứng mất ngủ

Nguyên nhân gây mất ngủ

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến mất ngủ, bao gồm cả nguyên phát và thứ phát:

• Nguyên nhân nguyên phát (vô căn): Khó xác định rõ ràng vì các rối loạn tiềm ẩn chưa được phát hiện.
• Nguyên nhân thứ phát: Dễ nhận biết hơn, giúp xác định nguồn gốc và lựa chọn hướng điều trị phù hợp.

Một số nguyên nhân phổ biến gồm:

• Căng thẳng tinh thần, tâm lý: Áp lực công việc, học tập, tài chính, tình cảm hoặc gia đình – đặc biệt ở người có tính cách hướng nội.
• Thói quen sinh hoạt không khoa học: Ngủ trưa quá dài (trên 1 giờ), ăn tối quá gần giờ ngủ, ăn quá no, sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ… đều khiến cơ thể khó đi vào giấc ngủ.
• Thay đổi nhịp sinh học: Người thường xuyên di chuyển qua các múi giờ khác nhau hoặc làm việc theo ca kíp luân phiên dễ bị rối loạn giấc ngủ.
• Thay đổi nơi ngủ: Còn gọi là "hiện tượng lạ giường" – ngủ ở nơi không quen thuộc như khách sạn, nhà người khác… có thể gây khó ngủ.
• Bệnh lý và thuốc điều trị: Các bệnh như đái tháo đường, đau cơ, viêm khớp, Parkinson, trào ngược dạ dày thực quản (GERD)… hoặc việc sử dụng thuốc giảm đau, thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Rối loạn giấc ngủ: Chẳng hạn hội chứng ngưng thở khi ngủ.
• Tuổi tác: Người cao tuổi thường khó ngủ hơn và giấc ngủ ngắn hơn so với người trẻ.
• Lười vận động: Ít hoạt động thể chất khiến cơ thể mệt mỏi, uể oải, ngủ nhiều ban ngày và khó ngủ vào ban đêm.

Phương pháp điều trị mất ngủ hiệu quả

Điều trị mất ngủ cần dựa vào nguyên nhân gây bệnh.

• Mất ngủ cấp tính: Có thể dùng thuốc hỗ trợ giấc ngủ theo chỉ định của bác sĩ, kết hợp các bài thuốc dân gian hoặc liệu pháp tâm lý để giảm căng thẳng.
• Mất ngủ mạn tính: Cần được thăm khám kỹ lưỡng, bao gồm khai thác bệnh sử, xét nghiệm cận lâm sàng và đánh giá toàn diện để phát hiện bệnh lý tiềm ẩn, từ đó xây dựng phác đồ điều trị phù hợp.

1. Điều trị bằng tư vấn tâm lý

Liệu pháp tâm lý giúp bệnh nhân giải tỏa căng thẳng, cân bằng cảm xúc và cải thiện chất lượng giấc ngủ mà không cần dùng thuốc. Các bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý sẽ trực tiếp thăm khám, đưa ra phương án trị liệu phù hợp. Đây là phương pháp an toàn, hiệu quả và được khuyến khích áp dụng lâu dài.

2. Điều trị bằng thuốc

Thuốc ngủ chỉ phù hợp với người bị mất ngủ cấp tính. Nhóm thuốc thường được sử dụng gồm thuốc chống trầm cảm, thuốc bình thần, thuốc an thần… Tuy nhiên, các loại thuốc này có thể gây tác dụng phụ như suy giảm trí nhớ, vì vậy cần dùng đúng liều và theo hướng dẫn của bác sĩ.

3. Điều trị bằng bài thuốc dân gian

• Gừng: Đun nước gừng, để nguội còn khoảng 35 - 45°C rồi ngâm chân trước khi ngủ giúp lưu thông khí huyết, tạo cảm giác thư giãn, dễ ngủ.
• Hạt sen: Chứa alkaloid và glucose kích thích tuyến tụy tiết Insulin, giúp dễ ngủ. Có thể nấu cháo hoặc chè hạt sen.
• Lạc tiên: Có tác dụng an thần nhẹ. Có thể phơi khô, hãm uống như trà hoặc chế biến thành món ăn cùng tôm, thịt bò…

Khuyến cáo của bác sĩ

Việc điều trị mất ngủ cần có sự hướng dẫn cụ thể của bác sĩ, tránh tự ý áp dụng các bài thuốc dân gian vì có thể gây nguy hại cho sức khỏe. Người dân không nên tự ý sử dụng cây, lá để chữa bệnh khi chưa được tư vấn bởi nhân viên y tế. Nhiều loại thực vật quen thuộc tiềm ẩn độc tính, có thể gây ngộ độc hoặc thậm chí đe dọa tính mạng nếu dùng sai cách.

BS Trần Thanh Lộc